237 I1A

herbestemming Sint Martinuskerk

herbestemming dorpskerk in Burcht tot ontmoetingscentrum

De Sint-Martinuskerk in Burcht is een van veraf zichtbaar baken in het rivierenlandschap ten westen van Antwerpen. De kerk staat als een stevige burcht direct aan de Schelde en scheidt het dorp van de rivier en het kerkplein van water, groen en vergezichten. Aan het verschil tussen beide kanten van de kerk, tussen uitzicht en beslotenheid, het weidse industrielandschap rondom de rivier en de intimiteit van het dorp, ontleent Burcht haar charme en karakter.

Ons ontwerpvoorstel is geïnspireerd op de belangrijke rol die het kerkgebouw speelt voor de dorpsgemeenschap en de charme van zijn unieke ligging.

locatie: Burcht, Zwijndrecht (B)
wedstrijd: 1e prijs Open Oproep 4004, 2021
ontwerp: 2021-2023/ bouwaanvraag 2022
opdrachtgever: Gemeente Zwijndrecht
advies restauratie: Architectenbureau Sabine Okkerse
constructeur: Vestad Ingenieursgroep
installatieadvies: Vörtgang bv
uitvoering (gefaseerd): 2023- 2025

Toevoegen in plaats van snijden

Om de kerk te veranderen in een eigentijdse en inclusieve ontmoetingsplek kiezen we voor enkele eenvoudige toevoegingen buiten en binnen de kerk. De ingrepen zijn zichtbaar, efficiënt en omkeerbaar en combineren technische, ruimtelijke, functionele en symbolische verbeteringen. Door toe te voegen in plaats van af te breken blijven nagenoeg het volledige kerkgebouw en vele details en elementen behouden. De kerk verandert in een uitnodigende, veelzijdige ruimte voor iedereen.


237 Kerk Oud 2
237 Oud Kerk
237 Vergeetachtige Engel
In de vooroorlogse situatie stond er een vrijstaand gebouw naast de kerk, het geliefde café 'Engel'. Het ontwerp is bedoeld als een herneming van deze buurtfunctie, en zorgt voor sociale cohesie en publieke zichtbaarheid op het plein. De lezende of 'vergeetachtige' engel van Paul Klee diende ter illustratie.
237 Exterior Night
237 Exterior Day
de aanbouw aan het plein

Naar buiten gekeerd: twee uitbouwen

We voegen aan weerskanten van het gebouw twee uitbouwen toe. De uitbouwen presenteren zich met hun hellende daken als lichte en elegante verlengstukken van de zijbeuken van de kerk. Ze zijn ruimtelijk identiek maar vervullen verschillende taken.

De aanbouw aan het plein doet dienst als hoofdtoegang, infopunt en ontvangstruimte. De lichte structuur geeft de gesloten zijgevel van de kerk een open gezicht en werkt met name ’s avonds als een lantaren aan het plein.

De aanbouw aan de rivierzijde dient als informeel café, ontmoetingsplek en eveneens als toegang voor degene die vanaf de waterkant de kerk betreedt. De nieuwe uitbreiding helpt de prachtige, groene Scheldetuin te veranderen in een feestelijke plek met een grote aantrekkingskracht in alle seizoenen op alle momenten van de dag.

237 Exploded Axo
237 I2
237 E2
237 E1
de aanbouw aan de rivierzijde
237 300 Drs 2
237 300 Drs 1

Naar binnen gekeerd: een balkon

In het interieur zorgt een nieuwe u-vormige tussenverdieping voor de beoogde sfeer en functionaliteit. We zien dit balkon als een geïntegreerde ‘ruimtemachine’ die met één enkel gebaar zorgt voor technische, ruimtelijke, functionele, akoestische en atmosferische verbeteringen. De grote ingreep wordt gecompleteerd door plaatselijk toegevoegde lambriseringen, voorzetramen en vloerelementen die nieuw gebruik faciliteren.

237 I1
237 L03
237 L02
237 L01
237 L04
237 I3
237 I5
237 I4
237 I7

Nieuw gebruik:

Het middenschip van de kerk blijft een grote, ononderbroken multifunctionele ruimte, geschikt voor tal van activiteiten zoals grote en kleine bijeenkomsten, voorstellingen, concerten en (eet)festijnen. Onder het nieuwe balkon is er ruimte voor tentoonstellingen, een inklapbare tribune, een bar en bergingen. De ruimte boven op het balkon wordt een wijkbibliotheek ingericht en doet dienst als tribune. De verschillende torenkamers krijgen een nieuwe invulling als kantoor-, vergader- of repetitieruimte. Het voormalige koor wordt ingericht als bezinningsruimte. De fraaie ruimte wordt van zowel binnen als buiten toegankelijke gemaakt en afgesloten met een lichte scheidingswand waarvan de vormgeving is geïnspireerd op traditionele koorhekken.

Oud en nieuw:

De voorgenomen interventies ontdoen de kerk zoveel mogelijk van christelijke symboliek en zorgen door de keuze voor uitgebalanceerde kleuren en natuurlijke materialen voor een sfeerverandering. Tegelijkertijd blijven de ruimtelijkheid en materialiteit van de bestaande kerkruimte zoveel mogelijk intact. De restauratie van de glas in loodramen wordt nader onderzocht. De bestaande kruisweg, een serie kleurrijke reliëfs vervaardigd door een lokale kunstenaar, wordt indien technisch mogelijk verplaatst naar het transept en verborgen achter een aantal beweeglijke luiken als onderdeel van een akoestische lambrisering in hout.

237 I6

Een inklapbare tribune is optioneel en kan toe worden gevoegd inde toekomst (afbeelding illustratie wedstrijd)