transformatie van niet monumentaal erfgoed
Digipolis II
Het huidige Digipolis II is een abstract kantoorpand met een blind ogende gevel, een typisch product van de jaren 1990. Op het gebied van duurzaamheid, uitstraling, materiaalgebruik en functionaliteit is het gebouw volledig tegenovergesteld aan de praktische eisen en ambities van de verbouwing tot brandweerkazerne en daklozenopvang. De herbestemming betekent dan ook een gedaanteverandering van het bestaande pand, met behoud van nagenoeg alle structuuurelementen. Het project laat zien dat de transformatie van dergelijke gebouwen kan leiden tot duurzame, eigentijdse oplossingen. Het gedateerde kantoorpand verandert in een gelaagd gebouw met een groen en levendig karakter dat past bij onze tijd en dat zijn bewoonbaarheid toont aan de stad.
| locatie: | Antwerpen |
| ontwerp: | wedstrijd, 2024 |
| opdrachtgever: | AG Vespa |
| adviseur stabiliteit: | B.A.S. |
| adviseur technieken: | RCR |
| EPB-verslaggeving: | IVec |
Huidige situatie
Digipolis II bestaat uit twee kantoorvleugels, de 'rotonde' en het 'schip', die beiden op een brede tweelaagse sokkel zijn geplaatst. Het ontwerp vervangt de gevel van het 'schip' door een open en flexibele structuur. De bestaande 'rotonde' wordt behouden. Om de torens heen wordt een nieuwe structuur geplaatst die gebruik maakt van de structuur van de bestaande tweelaagse sokkel van Digipolis II. De staalstructuur verandert de kenmerkende bestaande vormen van de kantoortorens in een open, orthogonaal volume. De toegevoegde structuur biedt ruimte aan overdekte buitenruimtes en ontsluitingszones. De cilindrische vorm en de spiegelende gevel van de westelijke toren (‘de rotonde’) blijft door de nieuwe structuur heen zichtbaar en zorgt voor herkenbaarheid en karakter. De brandweerkazerne sluit aan bij de hoogte en het ritme van de sokkel.
Overzicht gehele site. De verdeling tussen brandweerkazerne en daklozenopvang is uiterst eenvoudig. Het model volgt zowel de geleding van het bestaande gebouw als de inhoudelijke opdeling van het programma. Hierbij zorgt het werkhof op het gelijkvloers voor de nodige privacy voor zowel de brandweer als de omgeving.
Staalstructuur als aangehangen ' voile'
Het nieuwe beeld van Digipolis II wordt bepaald door de heldere architectuurtaal van de brandweerkazerne en de open, begroeide structuur van het vernieuwde ‘schip'.
De doorsnedes illustreren de pragmatische keuzes die ten grondslag liggen aan het ontwerp. Het interne betonskelet van de bestaande torens blijft integraal behouden. De lichte toegevoegde structuur steunt op de bestaande sokkel. De structuur biedt plaats aan buitenruimtes en begroeiing, en doet dienst als zonnewering, buitenontsluiting en een groene, duurzame en leefbare uitstraling.
Een daklozenopvang is een werk- en leefomgeving waarin de waardigheid en privacy van het individu centraal staan. De bijbehorende ruimtes en faciliteiten voor collectiviteit en solidariteit worden door de cliënten pas geaccepteerd als aan hun individuele noden kan worden voldaan. Het ontwerp voor de daklozenopvang zet daarom in op privacy, toegankelijkheid, individuele keuzemogelijkheden voor cliënten, veiligheid (in het bijzonder ook voor het personeel), en de toegankelijkheid voor gezelschapsdieren.
Aan de west- en voorkant zorgt de tweelaagse uitbreiding voor de brandweerkazerne voor een nieuw en open gezicht aan de Emiel Vloorsstraat op rooilijn van de buren. Aan de westzijde van het gebouw ontstaat er een werkhof, een ruime omheinde buitenruimte voor de brandweerlieden.
Een brandweerkazerne is een efficiënte machine voor een organisatie waarin collectiviteit en solidariteit centraal staan. Vanaf de straat manifesteert zich de nieuwe brandweerkazerne als een actief, uitnodigend tweelaags werkgebouw met open gevels en sportveld op het dak. De kazerne is ondergebracht in een deel van de tweelaagse sokkel van Digipolis II en een langgerekte uitbreiding aan de straatzijde. De dagelijkse werking wordt georganiseerd rondom een open werkhof dat wordt omzoomd door de belangrijkste verblijfsruimtes, de voertuigenhal en een smal dienstgebouw.
Het ontwerp voor de daklozenopvang zet in op menswaardigheid, voldoende lucht en ventilatie en het samengaan van zeer verschillende mensen met nagenoeg even vele honden. Uit onderzoek blijkt immers dat voor een dergelijke functie collectieve slaapzalen voor de mensen en collectieve kennels voor de honden onwenselijk zijn. De mensen waarvoor het gebouw is bedoeld zijn zeer gehecht aan hun privacy en hun dieren. Als er aan deze voorwaarden niet wordt voldaan, maken vele daklozen geen gebruik van de opvang, zelfs niet bij zeer slecht weer- met alle gevolgen van dien.
Ook al was er waardering voor de empathie waarmee de opvang is vormgegeven bleek het project (jammer genoeg) te ambitieus voor de bouwheer en het moment, zelfs bij een gefaseerde uitvoering.
