wonen, werken en leren in de productieve stad

Masterplan: ‘Ville assemblee’

Het door het ontwerpteam ontwikkelde masterplan draagt het motto ‘Ville assemblee’ oftewel de 'Geassembleerde Stad' en omarmt de vermenging van wonen, werken en leren. Het belangrijkste aspect van het masterplan is het doorgedreven principe, dat (nagenoeg) alle programma’s en activiteiten zicht- en voelbaar zijn op straat. Gebouwen om in te wonen, te leren en te werken staan letterlijk naast elkaar. Stapelingen en functiescheidingen zoals gebruikelijk in de moderne stad zijn grotendeels vermeden.

Het werk aan de verschillende gebouwen is onder de vier architectenbureaus verdeeld. KSA is verantwoordelijk voor de nieuwe schoolgebouwen (E1, E2, E3 en E4), de inrichting van twee verdiepingen van het bestaande industriepand ‘Batiment A’ ten behoeve van werkplaatsen voor de school, een woontoren (T2) bovenop het hoofdgebouw van de middelbare school (E2) en een nieuw gemengd werkgebouw voor de woningbouwcorporatie ‘de Anderlechtse Haard oftewel Foyer Anderlechtois ‘FA’ (W3) met sociaal restaurant, kantoren, werkplaatsen ondergrondse archieven en magazijnen die worden ontsloten via de parkeergarage. Een deel van de ruimtes van FA zijn ondergebracht in het naburige woongebouw S3, ontworpen door NoA architecten. Het interieur van deze ruimtes maakt eveneens deel uit van het werk van KSA.

Pleinen, stegen, tuinen en een 'expedition mews'

De opzet van de nieuwe wijk wordt grotendeels bepaald door de geschiedenis en sfeer van de plek, met oude fabrieksgebouwen en een verhoogde spoorweg. Hiernaast speelden verschillende typologische referenties uit Rotterdam en London een rol zoals de typisch Rotterdamse naoorlogse ‘expeditiehoven’ en de Londonse ‘mews’ (werkstraatjes) uit de 19e en 20e eeuw. Deze informele stedelijke ruimtes ‘in de tweede rij’ zijn succesvolle voorbeelden voor de vermenging van wonen en werken in een stedelijke context en dienen als voorbeeld voor het ontwerp van de ‘expedition mews’, de ruimtelijke drager van de nieuwe wijk. Deze levendige ruimte met ruimte voor zowel werkverkeer als voetgangers verbindt de verschillende delen van het plan met elkaar.

De nieuwe wijk is open en doorwaadbaar en bestaat uit pleinen, tuinen en wegen en zeer verschillende gebouwen. Maximale toegankelijkheid voor zachte verkeersstromen is prioritair. Werken, wonen, leren en ontspannen gaan in het ontwerp hand in hand. Er zijn verschillende faciliteiten zoals cafés en sportinrichtingen, waaronder een sociaal restaurant en een klimhal. Hiernaast is de schoolbibliotheek en de gymzaal buiten schooluren toegankelijk voor de wijk.

Ecole de Tous: wijk in een wijk

De nieuwe school is opgevat als ensemble van gebouwen met verschillende opzet, karakter en functies. Het meest in het oog springende gebouw (E1) heeft een centrale positie tussen de belangrijkste buitenruimtes, de ‘Expedition Mews’, de ‘Place de createurs’ en het meer intieme schoolplein ‘Place de Tous’. In het abstracte rood-bakstenen volume is de sporthal ondergebracht met op de verdieping de lage school. De door een publieke passage met het gebouw E1 verbonden gebouwen E3 en E4 huisvesten de bibliotheek, een grote kantine en de ‘maternelle’, de kleuterschool op de verdieping. De daken van de nieuwe schoolgebouwen zijn allen ingericht als speeltuinen, met verschillende overkappingen, pergola’s en plantenbakken.

Aan de overkant van de ‘Place de Tous’ tussen het schoolplein en de stedelijke ‘Rue de Goujons’ vormt het stevige gebouw van de middelbare school (E2) het gezicht van de school aar de buitenwereld. Het bevat naast een groot aantal klaslokalen ook een multifunctioneel ‘forum’ en de hoofentree van de ‘Ecole de Tous’. De gevels van het gebouw zijn schatplichtig aan het monumentale bestaande fabrieksgebouw ‘Batiment A’ dat deels wordt herbestemd als woongebouw, deels als school. In straatgevel wordt een bestaand muurfragment geïntegreerd, met verschillende kenmerkende poorten die de hoofdtoegang vormen naar school en plein en de woontoren T2 die boven op de schouders van de school rust.

Leren in de stad, voor iedereen- Ecole de Tous

Met haar verschillende bestaande en nieuwe gebouwen en haar buitenruimtes bovenop en tussen de gebouwen is de school een microkosmos, een gebouwd didactisch model en een functionele machine. Als pilootproject voor het nieuwe concept 'Ecole de Tous', neemt de school een vernieuwende rol op zich, naast didactische verantwoordelijkheden. Door haar voorzieningen met de buurt de delen en haar verschillende binnenplaatsen en tuinen buiten schooluren open te stellen, is zij een "school voor allen" op de meest fundamentele en inclusieve manier.